Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Άγχος για την Υγεία: είδη, συνέπειες, αντιμετώπιση

 



Γράφει η κυρία Αλίκη Ελένη Πουλή, MSc Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια, MBPsS, Division of Clinical Psychology, MSc, Pg. Dip Psychiatry, Cardiff University, School of Medicine, Specialized in School Health for Children and Adolescents, Member of IEPA Early Intervention in Mental Health.

Πολλοί άνθρωποι καθημερινά ανησυχούν για την υγεία τους καθώς γνωρίζουν ότι η υγεία είναι το πιο πολύτιμο αγαθό που είναι άμεσα συνυφασμένο με την ίδια τη ζωή. Κάποιοι όμως ανησυχούν υπερβολικά ακόμα και όταν εμφανή συμπτώματα ασθένειας απουσιάζουν. Συχνά το υπερβολικό τους άγχος και ενασχόληση με την υγεία τους οδηγεί σ’ ένα φαύλο κύκλο με δυσάρεστες συνέπειες.

Τι είναι το Άγχος για την υγεία;

Το άγχος για την υγεία ή υποχονδρία αποτελεί κλινική οντότητα στη ψυχοπαθολογία και στα εργαλεία διάγνωσης. Ανήκει στις ειδικές φοβίες. Το κύριο χαρακτηριστικό του άγχους της υγείας είναι η υπερβολική ανησυχία για την κατάσταση της υγείας σε σημείο που προκαλεί μεγάλη αγωνία, φόβο και δυσλειτουργικότητα στην καθημερινή ζωή.

Μερικοί άνθρωποι με άγχος υγείας αντιμετωπίζουν ήδη κάποια ασθένεια, για την πορεία της οποίας ανησυχούν υπερβολικά. Άλλοι ενδέχεται να παρουσιάζουν ιατρικώς ανεξήγητα συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, πόνους στο στομάχι ή το στήθος, κ.α.,τα οποία τους θορυβούν και τους φοβίζουν ανεξάρτητα με τις διαβεβαιώσεις των γιατρών τους πως δεν ασθενούν.

Υπάρχουν ωστόσο και άνθρωποι, οι οποίοι χωρίς κανένα σωματικό σύμπτωμα, ανησυχούν για το μέλλον της υγείας τους και φοβούνται μήπως νοσούν ή νοσήσουν στο μέλλον από πολύ σοβαρές ασθένειες.

Αιτίες του Άγχους για την υγεία

Ανάμεσα στις αιτίες που μπορεί να οφείλεται το άγχος για την υγεία (υποχονδρία) είναι βιολογικοί, ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Το άγχος για την υγεία μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα διαταραχών άγχους ή διάθεσης (κατάθλιψη) γεγονός που το καθιστά ευάλωτο σε βιολογικούς και βιοχημικούς παράγοντες. Επίσης η ιδιοσυγκρασιακή αντίδραση στο στρες καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες.

Όσον αφορά τους ψυχολογικούς παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την παρουσία του άγχους της υγείας περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως υπερβολική ανησυχία, νευρωτισμός, δυσκολία στη διαχείριση συναισθημάτων, έλλειψη προσαρμοστικότητας  καθώς και κάποιες διαταραχές προσωπικότητας.

Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση άγχους της υγείας παίζουν και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως πρόσφατη ασθένεια ή απώλεια αγαπημένου προσώπου, περίοδος έντονης πίεσης σε προσωπικό ή οικογενειακό επίπεδο και παρουσία ιατρικού ιστορικού από νεαρή ηλικία.

Είδη Άγχους για την υγεία

Τα άτομα που εμφανίζουν άγχος της υγείας συνήθως κινούνται σ’ ένα από τα δύο παρακάτω άκρα. Στο πρώτο είδος, τα άτομα υποβάλλονται σε αλλεπάλληλες εξετάσεις και ραντεβού με γιατρούς κάθε ειδικότητας προκειμένου να ελέγξουν την υγεία τους, που θεωρούν ότι “νοσεί”. Παρά τις διαβεβαιώσεις των γιατρών μετά από τη διεξαγωγή εξετάσεων ότι η υγεία τους είναι σε καλή κατάσταση, οι ίδιοι εμμένουν πως κάτι έχουν και έτσι συνεχίζουν να αναζητούν πληροφορίες για διάφορες ασθένειες στο διαδίκτυο ή όπου αλλού τις βρουν διαθέσιμες.

Στη δεύτερη περίπτωση τα άτομα με άγχος της υγείας επιδεικνύουν μία άλλου είδους στάση στην ενδεχόμενη ασθένεια, αυτή της αποφυγής. Αποφεύγουν κάθε είδους επαφή με ιατρικό προσωπικό, εξετάσεις, συζητήσεις ή προγράμματα με θέμα την υγεία ακόμα και την σωματική άσκηση καθώς πιστεύουν ότι η κατάσταση τους θα χειροτερέψει. Με άλλα λόγια μέσω της αποφυγής καταπολεμούν το άγχος και το φόβο για την κατάσταση της υγείας τους.

Συνέπειες

Το άγχος για την υγεία έχει συνέπειες στη ψυχική αλλά και σωματική υγεία του ατόμου. Η υπερβολική ανησυχία και ενασχόληση με οτιδήποτε σχετικά με την υγεία του ατόμου αντί να προφυλάσσει από τις ασθένειες κάθε άλλο παρά θωρακίζει τον οργανισμό. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο. Καθώς ακόμα και ένα σημάδι ήσσονος σημασίας στο σώμα μπορεί να παρερμηνευτεί δραματικά από το άτομο με υποχονδρία.

Συχνά συμπτώματα άγχους και έντονης ανησυχίας παρερμηνεύονται, δίνοντας τους γιγάντιες παθολογικές διαστάσεις. Για παράδειγμα, το αίσθημα παλμών ή ταχυκαρδία παρερμηνεύεται ως επερχόμενο καρδιακό επεισόδιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του φόβου και κατ’ επέκταση την αύξηση της έντασης των παλμών αλλά και άλλων σωματικών συμπτωμάτων (π.χ. δύσπνοια, εφίδρωση, πόνο στο στήθος, τρέμουλο, κ.α.); πού με τη σειρά τους οδηγούν το άτομο σε ακόμη μεγαλύτερη αγωνία και δυσφορία.

Πολλές φορές η υπερβολική ανησυχία οδηγεί σε κρίσεις πανικού ή ακόμα και κατάθλιψη, καθώς ο οργανισμός εξουθενώνεται από τις έντονες νευροχημικές αλλαγές που συντελούνται μεταξύ των κύκλων άγχους και ηρεμίας.

Ενδιαφέρον προκαλούν τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό, ιατρικό περιοδικό British Medical Journal το Νοέμβριο του 2016 και υποστηρίζει πως τα άτομα που ανησυχούν υπερβολικά για την κατάσταση της υγείας τους έχουν 73% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιακά προβλήματα σε σχέση με τα άτομα που δεν εμφανίζουν άγχος για την υγεία τους.

Photo by Faye Cornish on Unsplash

Αντιμετώπιση

Η δυσλειτουργικότητα που μπορεί να προκαλέσει στην καθημερινή ζωή του ατόμου το επίμονο άγχος είναι αυτή που καθιστά απαραίτητη τη θεραπευτική παρέμβαση.

Οι οδηγοί αυτοβοήθειας με ενημερωτικό υλικό και χρήσιμες συμβουλές για την υποχονδρία είναι ένα πρώτο βήμα αντιμετώπισης. Στους οδηγούς αυτοβοήθειας περιέχονται ασκήσεις που μπορεί ο ενδιαφερόμενος να κάνει μόνος του, όπως να κρατά ημερολόγιο με τις ανησυχίες του σχετικά με την υγεία και να τις αντικρούει με ρεαλιστικά και λογικά επιχειρήματα.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι μια από τις εγκεκριμένες ψυχοθεραπείες για την αντιμετώπιση του άγχους της υγείας. Στόχος της είναι η αναγνώριση των σκέψεων και των συναισθημάτων που βιώνει ο θεραπευόμενος καθώς και των τρόπων αντιμετώπισης που αυτός επιστρατεύει κάθε φορά που αγωνιά; με σκοπό να επαναπροσδιοριστούν οι μη υγιείς ή καταστροφικές σκέψεις και συμπεριφορές ώστε το άγχος της υγείας να επανέλθει σε φυσιολογικό επίπεδο.

Βιβλιογραφία:

Berge LI, Skogen JC, Sulo G, et al Health anxiety and risk of ischaemic heart disease: a prospective cohort study linking the Hordaland Health Study (HUSK) with the Cardiovascular Diseases in Norway (CVDNOR) project

BMJ Open 2016;6:e012914. doi: 10.1136/bmjopen-2016-012914

National Health System, United Kingdom, 2015. Health Anxiety (Hypochondria) http://www.nhs.uk/conditions/hypochondria

Schneiderman N, Ironson G, Siegel SD. STRESS AND HEALTH: Psychological, Behavioral, and Biological Determinants. Annual review of clinical psychology. 2005;1:607-628. doi:10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.144141.

Πρώτη δημοσίευση: MAXMAG

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

10 Οκτωβρίου 2023 Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας

Έρευνα- Επιμέλεια:   Ψ Fitness Team Αλίκη Ελένη Πουλή,  MSc Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια, MBPsS, Division of Clinical Psychology, MSc, Pg. Dip Psychiatry, Cardiff University, School of Medicine, Specialized in School Health for Children and Adolescents, Member of IEPA Early Intervention in Mental Health . Κάθε ημέρα στον χώρο της Ψυχικής Υγείας είναι Ημέρα Ψυχικής Υγείας.  Εργαζόμαστε καθημερινά για και με τους θεραπευόμενους και τις οικογένειές τους, για τη διαχείριση των διαταραχών, τη βελτίωση της καθημερινότητας τους και τη ποιότητα της ζωής τους. Βρισκόμαστε στη πρώτη γραμμή για την ευαισθητοποίηση - ενημέρωση της κοινότητας και τη καταπολέμηση του στιγματισμού των ψυχικών νοσημάτων. Γνωρίζουμε το μεγάλο κόστος του στίγματος στη Ψυχική Υγεία, βλέπουμε καθημερινά το όφελος από τη πρόσβαση και την εξειδικευμένη παροχή φροντίδας Ψυχικής Υγείας. Παλεύουμε και γιορτάζουμε πολλές φορές μέσα στην ημέρα.  Κοινά Προειδοποιητικά Σημάδια Ψυχικής Ασθένειας Η διάγνωση των ψυχικών ασθενειών δεν

Γιορτές με οικογένεια ή φίλους; Αυτή είναι η σωστή απόφαση

  Photo by Kieran White on Unsplash «Να περάσω τις γιορτές με την οικογένεια ή τους φίλους μου;». Ένα διαχρονικό ερώτημα που βασανίζει πολλούς ανθρώπους κάθε χρόνο, καθιστώντας τις εορταστικές περιόδους ένα ιδιαίτερα αγχωτικό διάστημα - Τι κάνουμε λοιπόν; Τα Χριστούγεννα εκτός από πεδίο στολισμένο λαμπρό με χιλιάδες λαμπιόνια είναι και πεδίο «μάχης» λαμπρό… εσωτερικής και εξωτερικής. Μερικά διλήμματα έχουν τη τιμητική τους την περίοδο των γιορτών, τείνουν να είναι σταθερά στο χρόνο, κυρίως από την περίοδο της ενηλικίωσης και έπειτα. Remaining Time -0:00 Fullscreen Mute Ένα από αυτά που θα το χρίζαμε διαχρονικό είναι «Να περάσω τις γιορτές με την οικογένεια ή τους φίλους μου;». Τι πρέπει να κάνω; Τι είναι σωστό; Πως ν’ αποφασίσω, κι αν πληγώσω τους δικούς μου, κι αν με κακολογήσουν κι αν με χρειάζονται οι φίλοι μου κι εγώ δεν είμαι εκεί; Και άλλες τόσες σκέψεις που γεννούν ανησυχία, άγχος, ενοχές και καμιά φορά και θυμό. Τι κάνουμε συνήθως; Θα γίνουμε σούπερ Άγιοι Βασίληδες, θα πάρουμε

Το Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό Μοντέλο της Υγείας

Η  επιστήμη πολλές φορές έχει κατηγορηθεί για την ‘αποστειρωμένη’, εργαστηριακή και νομοτελειακή στάση απέναντι στις πραγματικές συνθήκες (in vivo). Το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο της υγείας, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση στην εφαρμογή της σύγχρονης Ιατρικής και Ψυχιατρικής επιστήμης. Τι είναι το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο της υγείας; Το Βιοψυχοκοινωνικο μοντέλο της υγείας αναπτύχθηκε από τους Dr. George Engels και Dr. John Romano, το 1977 στο Πανεπιστήμιο του Rochester, New York. Αποτελεί ταυτόχρονα μια φιλοσοφική προσέγγιση της κλινικής φροντίδας αλλά και ένα πρακτικό κλινικό οδηγό. Η ψυχολογία της υγείας καθώς και η ψυχοσωματική ιατρική βασίζονται στις αρχές του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, έτσι ώστε να μπορούν να διερευνήσουν σε βάθος τα αίτια της κλινικής εικόνας του θεραπευόμενου για να μπορούν να του παράσχουν τη κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.  Σύμφωνα με αυτή τη προσέγγιση οι συμπεριφορές, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συνθήκες διαβίωσης δύνανται να επηρεά

Επικοινωνήστε μαζί μας_Contact us

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *